Pochodzenie i występowanie gryszpanu

Bukszpan wieczniezielony jest jednym z trzydziestu znanych nam gatunków bukszpanu (Buxus L.), które naturalnie występują w rejonie Morza Śródziemnego, Azji Mniejszej, a także Ameryki Środkowej i północnozachodnia części Afryki.

Bukszpany rosną bardzo wolno, zatem sprawdzą się w małym ogrodzie. W naszym klimacie dorastają do około 2-3 m wysokości, w cieplejszych rejonach świata mogą przybierać postać niewielkiego drzewa, do około 7 m wysokości.

Jak sama nazwa wskazuje, bukszpan wieczniezielony, jest rośliną zimozieloną i pięknie wygląda w ogrodzie także w czasie bezśnieżnych zim. Jest to roślina wieloletnia, wręcz długowieczna – potrafi dożyć 700 lat!

Wymagania i uprawa bukszpanów

Bukszpan to niezastąpiony krzew do tworzenia niskich zimozielonych obwódek i żywopłotów. Najlepiej sadzić je na wiosnę.

Krzewy uwielbiają stanowiska w półcieniu i cieniu, choć będą sobie też radzić w słońcu. Mają małe wymagania co do gleby, tym bardziej, że w środowisku naturalnym spotyka się je na ziemiach kamienistych i gliniastych. Jednak najlepiej jednak będą rosły na glebach żyznych, bogatych w wapń i przepuszczalnych, o odczynie od neutralnego do zasadowego. Gryczpan sprawdzi się także w miastach, jest tolerancyjny na zanieczyszczenia powietrza,

• Szczególnie latem, pamiętajmy od ich podlewaniu do czasu gryczpany nie lubią przesuszenia, choć generalnie są na nią odporne.
• Nie są odporne na mróz, więc należy je sadzić w miejscach osłoniętych przed wiatrami. Ujemne temperatury naszego klimatu szkodzą młodym krzewom, dlatego powinny być dokładnie okrywane na zimę.
• Tworzą mocno rozbudowany system korzeniowy.

Sposoby sadzenia żywopłotu

Najpopularniejsze odmiany

• Bukszpan wieczniezielony ‘Suffruticosa’ – odmiana karłowa, nie ptrzekraczająca 1 metra wysokości, doskonale nadaje się na niskie żywopłoty. Znosi częste strzyżenie. Wyróżnia się podłużnymi, jasnozielonymi, lśniącymi liśćmi.

• Bukszpan wieczniezielony ‘Elegantissima’ – nadaje się na niskie i formowane żywopłoty oraz do uprawy pojemnikowej. Wyróżnia się liśćmi z białą obwódką, które szczególnie efektownie prezentują się na wiosnę.
• Bukszpan wieczniezielony ‘Faulkner’ – sprawdzi się w niskich formowanych żywopłotach. Wyróżnia się owalnymi, jasnozielonymi i lśniącymi liśćmi.

Bukszpan - rozmnażanie

Sadzonki bukszpanu są relatywnie drogie, ponieważ krzewy te rosną powoli. Ich dużym plusem jest to, że sadzonki pędowe łatwo się ukorzeniają, w wyniku czego łatwo uzyskać dużą ilość roślin do sadzenia. Sadzonki, pochodzące ze szczytów pędów o długości 10-15 cm, tniemy w lipcu i sierpniu, ponieważ sierpień jest miesiącem bukszpanów. 

Końce obciętych pędów zanurzamy w preparacie do ukorzeniania i zagłębiamy do połowy w podłożu (substrat torfowy z piaskiem).

Sadzonki można ukorzeniać bezpośrednio w glebie ogrodowej, w inspektach albo skrzynkach umieszczonych w miejscu osłoniętym i zacienionym. Podłoże wzbogacamy substratem torfowym i piaskiem. Sadzonki przykrywamy fizeliną i regularnie zraszamy. Na wiosnę kolejnego roku będą miały korzenie. Wtedy warto je rozsadzić na osobną rabatę do czasu, aż osiągną odpowiednią wielkość i będzie je można przenieść na miejsce stałe.

Jak zwalczyć ćmę bukszpanową? 

Zagrożeniem w uprawie bukszpanów jest ćma bukszpanowa ćma bukszpanowa, której inwazja sieje w gryszpanach spustoszenie, ponieważ jej żarłoczność nie oszczędza nawet gałęzi krzewów bukszpanu. W bardzo krótkim ten nocnym motyl potrafi ogołocić z liści pokaźne ilości żywopłotów bukszpanowych. 

Sposobów na pozbycie się tego szkodnika jest kilka, np.

• ręcznie lub za pomocą folii, którą umieszcza się pod krzewem i się go wytrząsa na przestrzeni kilku dni.
• poprzez zastosowanie pułapek feromonowych, których „zapach” specyficzny dla gatunku owada zwabia samce do pułapki.
• poprzez środki biologiczne zawierające bakterie lub nicienie entomopatogenne. Te choć skuteczne i bezpieczne dla środowiska są mało specyficzne i oddziaływają na większą ilość gatunków. 
• poprzez użycie biopestycydów, których działanie opiera się na aktywności bakterii bakteriach Bacillus thurigensis ser. Kurstaki.
• poprzez selektywnie działające pestycydy.

Oprac. Natalia Marciniak-Musiał

Zdjęcie: Pixabay