Ogórek jako roślina ciepłolubna narażony jest na niekorzystne oddziaływanie chłodów we wszystkich fazach wzrostu i rozwoju. Szczególnie wrażliwy na obniżone temperatury jest oczywiście w fazie kiełkowania i wschodów.

Nie śpieszmy się z siewem ogórka

Warunki klimatyczne naszego kraju, niskie temperatury poniżej 12oC wczesną wiosną, opóźniają proces kiełkowania nasion w glebie, powodując nierówne wschody ogórka. Gdy chłody trwają dłużej, nasiona są narażone na porażenie przez choroby i gnicie, dlatego nie należy spieszyć się z siewem ogórka. Zaleca się wysianie ogórka po „zimnych ogrodnikach” i „zimnej Zośce”, czyli w drugiej połowie maja. Niektórzy producenci w celu uniknięcia kłopotów z kiełkowaniem i wschodami, uprawiają ogórki gruntowe z rozsady. Niestety, ten sposób jest zdecydowanie bardziej kosztowny i pracochłonny – a co ważniejsze – bywa też ryzykowny w zmiennych warunkach klimatycznych naszego kraju. Często „wydelikacone” w warunkach szklarniowych rośliny ogórka po wysadzeniu w pole i przejściu kilkudniowego okresu ochłodzenia, więdną, a następnie zasychają.

 
fot. Nierówne wschody ogórka spowodowane niskimi temperaturami

Symptomy uszkodzeń chłodowych - jak je rozpoznać?

Wystąpienie w okresie wczesnej wegetacji – faza 1–2 liści – stresowych warunków temperaturowych – kilkakrotny spadek temperatury przy gruncie poniżej 10oC powoduje wystąpienie uszkodzeń chłodowych o różnym nasileniu, uzależnionym od stopnia odporności odmiany. Pierwszymi symptomami uszkodzeń chłodowych są miejscowe zmiany barwy tkanki liścieni/liści na kolor herbaciany, możliwe do zaobserwowania przez doświadczonego plantatora.

Po upływie ok. 4–5 dni objawy uszkodzeń chłodowych są już widoczne na całej siewce, tzn. na liścieniach, pierwszym liściu właściwym i stożku wzrostu.

fot. Pierwsze symptomy uszkodzeń chłodowych

Na liścieniach powstają jasne, srebrzystobiałe plamy, natomiast pierwszy i drugi liść są silnie zahamowane we wzroście, czego efektem jest zdeformowana i „skórzasta” blaszka liściowa. Z kolei na stożku wzrostu można zauważyć zasychające brzegi liści wierzchołkowych oraz jego różny stopień zniekształcenia czy skarlenia. W skrajnych przypadkach obserwuje się całkowicie zniszczony/zaschnięty stożek wzrostu bez możliwości regeneracji, co doprowadza do śmierci rośliny. Takie uszkodzenia są szczególnie niebezpieczne na samym początku wegetacji, kiedy rośliny są stosunkowo niewielkie i mają jeden pęd główny bez bocznych rozgałęzień.


Fot. nekrozy


Fot. nekrozy

Objaw uszkodzenia czy choroby?

Również w dalszym okresie wegetacji – faza kwitnienia i owocowania – rośliny ogórka cierpią z powodu nocnych spadków temperatury poniżej 12oC. Zazwyczaj ma to miejsce pod koniec lipca, kiedy to zgodnie ze staropolskim przysłowiem „od świętej Anki zimne wieczory i ranki”. Jednakże w tym roku nocne chłody wystąpiły znacznie wcześniej. Przy dobowych wahaniach temperatur stosunkowo wcześnie można było zaobserwować więdnięcie stożków wzrostu, które bardzo szybko zasychały, co uniemożliwiało dalszy wzrost rośliny. Nieco później pojawiają się objawy uszkodzeń chłodowych na liściach, które przybierały różną postać od brązowo - beżowych nekroz do srebrzystobiałych, nazywanych często pergaminowymi. Na skutek działania wiatru i piasku taka tkanka wykrusza się, a w liściach powstają dziury.

Fot. zamieranie zawiązków

Także odsłonięte łodygi są narażone na działania niskich temperatur, czego niekorzystnym skutkiem jest ich srebrzenie. Bardzo często objawy uszkodzeń chłodowych, zwłaszcza w okresie owocowania roślin, utożsamiane są z objawami chorobowymi. Na przykład srebrzystość liści mylona jest z objawami mączniaka prawdziwego, a zasychanie wierzchołków pędów z fuzaryjnym więdnięciem. A winowajcą jest czynnik abiotyczny – niska temperatura.
Zimna i deszczowa pogoda nie sprzyja zapyleniu kwiatów żeńskich przez pszczoły, a u odmian wrażliwych hamuje kwitnienie, co skutkuje znacznym obniżeniem plonowania.

fot. Odsłonięte łodygi są narażone na chłody – srebrzenia

dr Urszula Kłosińska IO w Skierniewicach