Szczyt prac polowych to presja czasu, szybkie tempo działania i niestety, czasem zagapienie się, nieuwaga lub nonszalancja. Skutkiem są wypadki – od lekkich obrażeń, aż do utraty życia. Jesienią i latem w gospodarstwach rolnych zdarza się najwięcej wypadków przy pracy. Podczas pełnionych przeze mnie dyżurów telefonicznych w redakcji z pytaniami zwracali się ubezpieczeni rolnicy, którzy ulegli wypadkowi jeszcze w ubiegłym roku podczas żniw, doznając urazów rąk i nóg.

Błędem jest długie zwlekanie ze zgłoszeniem 

Nie zgłosili od razu zaistniałego wypadku w KRUS i teraz po przeszło 5 miesiącach, a nawet pół roku, chcieliby wypadek zgłosić i złożyć wniosek o jednorazowe odszkodowanie. Dręczy ich jednak niepewność, czy po tak długim okresie mogą wypadek zgłosić w KRUS, w jaki sposób to zrobić i co powinni uczynić, aby KRUS wszczęła postępowanie powypadkowe i czy mają szanse w tej sytuacji na otrzymanie odszkodowania.

Czytelnicy pytają, jakie obowiązki ciążą na nich, a jakie kroki winna podjąć jednostka organizacyjna KRUS w tym zakresie.

W świetle przepisów ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (DzU z 2021 r., poz. 266 ze zm.), jednorazowe odszkodowanie przysługuje ubezpieczonemu, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej. Odszkodowanie przysługuje także członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej.

Kto, kiedy i jak może zgłosić wypadek?

Zgodnie z art. 45 ust. 1 i 3 ww. ustawy, o zaistnieniu wypadku przy pracy rolniczej poszkodowany, rolnik, domownik lub inna osoba powinni zawiadomić Kasę bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia jego zaistnienia. Wypadek musi być zgłoszony do KRUS jak najwcześniej.

Nie oznacza to, że jeśli wypadek zostanie zgłoszony po upływie 5 lub 6 miesięcy, zgłoszenie o nim nie będzie przyjęte. Z tym, że późne zgłoszenie wypadku i związany z tym brak po tak długim okresie możliwości ustalenia jego okoliczności mogą skutkować odmową prawa do jednorazowego odszkodowania.

Wypadek może zgłosić sam poszkodowany lub inna osoba, bezpośrednio w placówce terenowej KRUS, w której poszkodowany jest ubezpieczony lub telefonicznie, pocztą elektroniczną albo przez platformę ePUAP. Nadmieniam, że wszystkie jednostki organizacyjne KRUS zobowiązane są do przyjęcia zgłoszenia wypadku przy pracy rolniczej i niezwłocznego przekazania informacji o wypadku do placówki terenowej, w której poszkodowany jest ubezpieczony. Można też za pośrednictwem poczty przesłać wypełniony formularz zgłoszenia wypadku, który jest dostępny na stronach internetowych KRUS.

W formularzu zgłoszenia należy podać dane poszkodowanego, dane osoby zgłaszającej wypadek, a także okoliczności wypadku, w tym jego datę, przebieg i świadków zdarzenia oraz kto udzielił pierwszej pomocy. Ważne jest także, aby podać telefon kontaktowy lub e-mail, co umożliwi pracownikowi KRUS niezwłoczne ustalenie terminu oględzin miejsca zdarzenia (wymagana jest zgoda rolnika na wejście pracownika KRUS na teren gospodarstwa rolnego), przesłuchania poszkodowanego i świadków wypadku oraz szybkie sporządzenie protokołu powypadkowego.

O tym należy pamiętać przy zgłoszeniu wypadku!

Osoba poszkodowana lub inna osoba zgłaszająca wypadek winna w szczególności zabezpieczyć miejsce i przedmioty związane z wypadkiem, udostępnić pracownikowi komórki ds. prewencji KRUS miejsce wypadku i przedmioty związane z wypadkiem, wskazać świadków wypadku (jeśli byli), dostarczyć posiadaną dokumentację leczenia oraz udzielić informacji i wszechstronnej pomocy pracownikowi KRUS, prowadzącemu postępowanie dowodowe.

Należy pamiętać, że jeśli lekarz udzielający pierwszej pomocy poweźmie podejrzenie, że poszkodowany rolnik w chwili wypadku był nietrzeźwy lub pod wpływem środków odurzających i skieruje go na badanie krwi, poszkodowany jest obowiązany poddać się temu badaniu. Odmowa poddania się badaniu będzie miała wpływ na prawo do odszkodowania.

Co dalej, kiedy wypadek został zgłoszony?

Po przyjęciu zgłoszenia o zaistniałym wypadku KRUS ustala, czy poszkodowany podlegał w dniu wypadku ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu. Jeśli podlegał ubezpieczeniu w dniu wypadku, KRUS niezwłocznie wszczyna postępowanie powypadkowe w celu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku. Ubezpieczony rolnik jako osoba uprawniona do ubiegania się o odszkodowanie z tytułu doznanego uszczerbku na zdrowiu, winien złożyć wniosek o odszkodowanie na druku KRUS SR-23. Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, ustalającego okoliczności i przyczyny wypadku, nie później niż w ciągu 14 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności, KRUS sporządza w dwóch jednakowo brzmiących egzemplarzach protokół powypadkowy.

Zgłaszać trzeba każdy wypadek

Nadmieniam, że ubezpieczeni rolnicy, którzy zgłosili późno wypadek, będą musieli podać do protokołu powypadkowego przyczynę tak długiej zwłoki w zgłoszeniu wypadku. Moi rozmówcy na zadane pytanie, dlaczego do tej pory nie zgłosili wypadku (upłynęło 5–6 miesięcy od zdarzenia) tłumaczyli, że nie wiedzieli, czy za doznany uraz orzeczony będzie jakikolwiek uszczerbek, albo że myśleli, że doznany uraz nie będzie tak groźny w skutkach.

Poszkodowany ubezpieczony rolnik (domownik) ubiegający się o jednorazowe odszkodowanie może w terminie 7 dni od otrzymania z KRUS protokołu powypadkowego zgłosić na piśmie uwagi i zastrzeżenia do zawartych w nim ustaleń. Należy pamiętać, że protokół powypadkowy stanowi podstawę do uznania bądź nieuznania przez KRUS zaistniałego zdarzenia za wypadek przy pracy rolniczej.

Uznane za wypadek przy pracy rolniczej

Po uznaniu przez KRUS zdarzenia za wypadek przy pracy rolniczej i otrzymaniu zawiadomienia o konieczności dostarczenia zaświadczenia o stanie zdrowia (druk KRUS-N14), poszkodowany winien to zaświadczenie wypełnione przez lekarza niezwłocznie dostarczyć do KRUS. Na podstawie informacji w nim zawartych i zgromadzonej dokumentacji lekarz regionalny inspektor orzecznictwa lekarskiego Kasy podejmie decyzję o podjęciu postępowania orzeczniczego niezwłocznie, gdy następstwa wypadku są niewątpliwe, powodują trwałe upośledzenie czynności organizmu (stały uszczerbek na zdrowiu) lub po upływie 6 miesięcy od daty wypadku, gdy naruszenie sprawności organizmu rokuje poprawę (długotrwały uszczerbek na zdrowiu). Niedostarczenie zaświadczenia po dwukrotnym powiadamianiu przez organ rentowy KRUS spowoduje wydanie decyzji odmawiającej prawa do odszkodowania.

Kiedy się odwołać od orzeczenia lekarskiego?

Od orzeczenia lekarza rzeczoznawcy (I instancja), ustalającego uszczerbek na zdrowiu przysługuje odwołanie do komisji lekarskiej Kasy (II instancja). Orzeczenie lekarza rzeczoznawcy staje się prawomocne w ciągu 14 dni od daty jego otrzymania. Natomiast orzeczenie komisji lekarskiej staje się prawomocne w dacie jego wydania. Poszkodowany rolnik (domownik) powinien wiedzieć, że nie tylko on może odwołać się do II instancji, ale także lekarz inspektor orzecznictwa lekarskiego Kasy może wnieść w ww. terminie zarzut wadliwości do orzeczenia wydanego przez lekarza rzeczoznawcę. Wówczas poszkodowany zostanie skierowany na badanie przez komisję lekarską Kasy.

Prawomocne orzeczenie ustalające procentowy stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu stanowi podstawę do wydania decyzji przez KRUS i wypłaty odszkodowania. Od decyzji KRUS przysługuje odwołanie do sądu w terminie miesiąca od daty jej otrzymania.

Jak wysokie odszkodowanie przysługuje ubezpieczonemu?      

Od 1 stycznia 2022 r. jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego wypadkiem przy pracy rolniczej, lub rolniczą chorobą zawodową wynosi 1033 zł za każdy procent tego uszczerbku.

Ewa Jaworska-Spicak, oprac. kb
fot. Sierszeńska

Artykuł ukazał się w lipcowym wydaniu top agrar Polska. Zamów bezpłatny egzemplarz!