Zgodnie z rozporządzeniem unijnym 2021/605, od 1. grudnia bez zatwierdzonych przez PLW planów bezpieczeństwa biologicznego świnie nie będą mogły być przemieszczane poza obszar z ograniczeniami, w którym były utrzymywane. Oznacza to, że gospodarstwa, które nie dopełniły formalności będą mogły sprzedawać swoje zwierzęta tylko na ograniczonym obszarze. Jeszcze na początku listopada obowiązek ten spełniało zaledwie 20% z ponad 25 tys. chlewni znajdujących się w strefach ASF. Z tego względu GIW przedłużył czas na sporządzenie planu bezpieczeństwa biologicznego. Po miesiącu odsetek gospodarstw utrzymujących świnie, posiadających zatwierdzony plan wzrosła do 46%.

– Blisko 6,5 tys. gospodarstw ze stref zgłosiło, że nie będzie sporządzać planów, bo sprzedaje na rynku lokalnym. Co z kolejnymi 5 tysiącami – nie mamy informacji – mówił w rozmowie dla top agrar Polska z-ca GLW dr Krzysztof Jażdżewski.

Ile planów leży jeszcze niezatwierdzonych w inspektoratach? Tego również nie wiadomo. Okazuje się, że powiatowi lekarze przyjęli dwie drogi zatwierdzania planów bezpieczeństwa biologicznego. Jedni podbijali od ręki właściwie sporządzony dokument i dostarczony przez właściciela stada, umożliwiając sprzedaż tuczników poza obszar z ograniczeniami. Ewentualnie wskazywali na konieczność wprowadzenia poprawek. Inni zatwierdzali go dopiero po wizycie w gospodarstwie i stwierdzeniu czy plan został wdrożony w gospodarstwie.

W związku z utrzymującą się trudną sytuacją na rynku w ostatnich miesiącach zmniejszyła się podaż świń na rynku. Ograniczenia w przemieszczaniu świń ze stref bez planu bezpieczeństwa biologicznego również zredukowały ilość surowca do uboju. Do naszej redakcji dopływają pierwsze sygnały o wzroście cen tuczników. Stawki podnoszą największe zakłady, którym zaczyna brakować surowca.

Rzeźnie zlokalizowane poza strefą III, które chcą skupować świnie z tego obszaru muszą zostać zatwierdzone przez Inspekcję Weterynaryjną. Przemieszczenie świń do rzeźni odbywa się podstawie świadectwa zdrowia wydanego przez PLW po przeprowadzeniu badań sztuk padłych w kierunku ASF oraz badań klinicznych przed przemieszczeniem. Gospodarstwo w strefie musi mieć zatwierdzony przez PLW plan bezpieczeństwa biologicznego.

Rzeźnie, które chcą prowadzić skup świń z obszaru z ograniczeniami II , a są zlokalizowane poza tym obszarem muszą zostać zatwierdzone przez Inspekcję Weterynaryjną . Przemieszczenie świń dokonywane są na podstawie świadectwa zdrowia wystawianego przez PLW z chlewni objętych badaniami sztuk padłych w kierunku ASF. Gospodarstwo w strefie musi mieć zatwierdzony przez PLW plan bezpieczeństwa biologicznego.

W obszarze z ograniczeniami I, który jest obszarem buforowym, plan bezpieczeństwa biologicznego wymagany jest jedynie w przypadku świń przeznaczonych na eksport. Rzeźnie, które chcą prowadzić skup świń z obszaru z ograniczeniami I , a są zlokalizowane poza tym obszarem nie polegają zatwierdzeniu przez Inspekcję Weterynaryjną (art.41 ust. 1). Przemieszczenia świń dokonywane są na podstawie świadectwa zdrowia wystawianego przez PLW. Możliwe jest odstępstwo od badań klinicznych przed wysyłką na podstawie RWK 2021/605 art. 15 ust. 3 pkt b.

Wymagany przepisami plan bezpieczeństwa to dokument, którego sporządzenie leży na barkach producenta świń. Opisuje on, w jaki sposób w gospodarstwie przestrzegane są zasady bioasekuracji i jakie są wprowadzone środki, by ustrzec się przed ASF. Zapisy te muszą mieć pokrycie w rzeczywistości, gdyż spełnianie planu podlega kontroli inspekcji weterynaryjnej. By móc sprzedawać świnie poza strefy, musi być zatwierdzony przez PLW. Plan bezpieczeństwa biologicznego powinien zawierać następujące informacje:

1. Ogólną charakterystykę gospodarstwa: typ produkcji (otwarta/zamknięta), liczba świń z podziałem na grupy technologiczne, kto obsługuje zwierzęta, jaka jest technologia produkcji: system zadawania i przygotowania paszy, utrzymania (ściółka/ruszt) i usuwania obornika/gnojowicy, wielkość budynków.

2. Opis sposobu zabezpieczenia gospodarstwa przed ASF:

• jak zostały ustanowione strefy czyste i brudne w gospodarstwie – część czysta może obejmować wyłącznie budynki inwentarskie oraz miejsca przechowywania gotowej do użycia paszy i ściółki; nie wymaga się tzw. szatni przepustowych, ale jeśli ich nie ma, to należy wyznaczyć miejsce zmiany odzieży i włączyć je do strefy brudnej;

• gdzie znajdują się maty/niecki dezynfekcyjne i jak często są uzupełniane (należy zachować ulotki z dezynfektanta);

• jak ogrodzone jest gospodarstwo, jaka jest ochrona przed dzikami i innymi zwierzętami dzikimi oraz inwentarskimi i towarzyszącymi, jeśli są utrzymywane;

• program deratyzacji;

• numer kontaktowy do lek. wet. obsługującego gospodarstwo.

3. Zasady dotyczące wprowadzania nowych świń do stada – przez 30 dni nie mogą one mieć bezpośredniego kontaktu ze zwierzętami przebywającymi w gospodarstwie. Wymóg będzie spełniony, gdy znajdą się w osobnym kojcu, a ich obsługa będzie odbywała się na końcu. Określenie dokumentacji, która przybywa wraz z nowymi zwierzętami – dokumenty transportowe i określenie ich miejsca pochodzenia.

4. Opis procedury czyszczenia i dezynfekcji pomieszczeń, środków transportu, sprzętu przetrzymywanego na fermie i higieny pracowników lub właścicieli.

5. Zasady dotyczące zapewnienia posiłków pracownikom na terenie gospodarstwa oraz zakazu trzymania świń przez osoby pracujące bezpośrednio w chlewni.

6. Opis programu szkoleń dla pracowników, w tym każdego nowo przyjętego do pracy z zasad bioasekuracji i funkcjonowania chlewni. W gospodarstwach niezatrudniających osób z zewnątrz spełnienie tego wymogu następuje przez posiadanie ulotek informacyjnych, uczestnictwie min. raz na 2 lata w spotkaniach szkoleniowych w sprawie zasad kontroli i zapobiegania ASF, organizowanych dla hodowców świń.

7.Ustanowienie zasad obejmujących:

• przemieszczanie się ludzi, zwierząt, urządzeń i sprzętu wewnątrz gospodarstwa tak, by drogi brudne nie krzyżowały się z czystymi,

• wejść i wyjść do budynków oraz uniknięcia bezpośredniego lub pośredniego kontaktu świń z ubocznymi produktami pochodzenia zwierzęcego (UPPZ), w tym odpadami kuchennymi,

• przekazanie padłych świń do utylizacji,

• procedury i instrukcje dotyczące stosowania zasad bioasekuracji podczas napraw, remontów, czy konserwacji urządzeń lub innej infrastruktury budynku, gdzie przebywają świnie lub przechowuje się pasze i ściółkę,

• przeprowadzanie audytów i/lub samooceny opracowanych i stosowanych zasad bioasekuracji w tym "Planu bezpieczeństwa biologicznego"